"ŚRODKI UWIERZYTELNIANIA" W TRADYCJI RETORYCZNEJ (ARYSTOTELES)

Abstrakt

Artykuł przedstawia charakterystykę retorycznych środków uwierzytelniania w nawiązaniudo koncepcji wyłożonej w Retoryce przez Arystotelesa. Spośród właściwych sztuce retorycznej(entechnoi pisteis) trzech rodzajów przekonywania – pathos, ethos, logos – za najważniejsze Stagirytauznaje środki racjonalnej argumentacji, które różnicuje na entymemat i przykład, odpowiadającekolejno dedukcji i indukcji. Tekst relacjonuje kontrowersje związane z arystotelejskąkoncepcją entymematu. Niewątpliwie entymemat (zwany inaczej sylogizmem retorycznym) jestargumentem skróconym, posiadającym niewyeksplikowane elementy, nie jest natomiast jasne,czy Arystoteles wymagał od entymematów logicznej prawomocności. Wątpliwości potęgujeniejasne kryterium, które przyjął w Retoryce do przeprowadzenia podziału entymematów naentymematy właściwe i pozorne. Część badaczy skłonna jest uznać, że kryterium tym jest właśnieprawomocność, której brak entymematom pozornym, inni przyjmują, że Arystotelesowichodziło raczej o retoryczną skuteczność /nieskuteczność.